Yanğın olmasın deyə...
İsti yay günlərində kəndlərdə təsərrüfat işlərinin ən qızğın dövrüdür. Min bir zəhmətlə becərilən və hasilə gətirilən kənd təsərrüfatı məhsullarının toplanması, mal-qara üçün yem ehtiyatı yaradılması məhz bu dövrə təsadüf etdiyindən yayda kənd əməkçilərinin qayğıları artır. Onlar əziyyətlə yetişdirdikləri məhsulu tez və itkisiz toplamağa çalışırlar.
Lakin təkcə bol məhsul yetişdirmək şərt deyil, onu qorumaq, ondan səmərəli istifadə etmək də çox vacibdir. Təəssüf ki, bəzən adi bir səhlənkarlıqdan, ehtiyatsızlıqdan, yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına əməl etmədiyindən kəndlinin aylarla çəkdiyi zəhmət bir göz qırpımında yanıb külə dönür, puç olur.
Yayda günəşin istisi adamı yandırıb yaxanda, yerdən torpağın, göydən günəşin hərarəti insanı təng-nəfəs edəndə kəndli taxıl, ot yığır, meyvə- tərəvəz məhsullarını toplayır. Hələ bundan sonra neçə-neçə prosesi yerinə yetirməli olur. Tonlarla məhsulu maşına yükləyib həyətə gətirməyin, onu harasa yığmağın, yerbəyer etməyin, yaxud satmağın öz çətinlikləri, əzab-əziyyəti var. Təəssüf ki, kənd zəhmətkeşlərinin bəziləri belə əzab-əziyyətlə topladıqları məhsulun hara yığılması, qorunub saxlanılması barədə ciddi düşünmür, Dövlət Yanğın Nəzarəti Xidmətinin əməkdaşlarının məhsulun yanğından qorunması barədə tövsiyələrinə məhəl qoymurlar. Xidmət inspektorlarının yanğın təhlükəsizliyi tələblərinə baxmayaraq onlar çox vaxt məhsulu, xüsusən də otu yağış isladıb çürütməsin deyə tövlənin, yaxud evin çardağına, üstündən elektrik xətti keçən əl damına yığıb saxlamağa çalışırlar. Ancaq onlar otu evin çardağına, tövlənin üstünə yığanda sobanın tüstü borusundan çıxan qığılcımdan, elektrik xəttində baş verən qısaqapanmadan yanğın törənəcəyi barədə düşünmürlər.
Təbii ki, bəzən, xüsusən də qışda kənddə işıqlar sönür. Kimsə tövləyə, əl damına baş çəkərkən oranı işıqlandırmaq məqsədilə kibritdən, çıraqdan istifadə etmək istəyir. Unudur ki, kibritdən çıxan qığılcımdan, bəzən çırağın özündən də yanğın törənir.
Kənd yaşayış məntəqələrində şəhərdən fərqli olaraq yanğınla mübarizə işinin təşkili öz xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir və yüksək peşəkarlıq tələb edir. Şəhərdə baş vermiş yanğınları söndürmək üçün texniki vasitələr və canlı qüvvə sarıdan imkanlar geniş olduğu halda, kənddə bu imkanlar nisbətən məhduddur. Belə ki, baş vermiş yanğının söndürülməsi üçün əlavə köməyə ehtiyac yarandıqda, şəhər yerində bu məsələ qısa müddətdə öz həllini tapır. Kənd yaşayış məntəqələrində isə qonşu rayonlara müraciət edilir. Məsafənin uzaqlığını nəzərə alsaq, bu köməyin necə olacağı barədə təsəvvür yaranır.
Kənd yaşayış məntəqələrində yanğın baş verdikdə onun sürətlə inkişaf etməsinə səbəb evlərin, tövlələrin tezalışan materiallardan tikilməsi, hava axınının güclü olması, su təchizatının kifayət qədər olmaması və xüsusilə payız-qış aylarında avtomobillərin hərəkətini çətinləşdirən palçıqlı torpaq yolların olmasıdır. Ona görə də kənd təsərrüfatında çalışan hər bir təsərrüfatçı, Dövlət Yanğın Nəzarəti Xidmətinin əməkdaşları tərəfindən verilən tövsiyələri icra etməli, öz əmlakı ilə yanaşı başqalarının da zəhmətinin hədər getməsinə yol verməməlidir.
Taxıl və mal-qara üçün silos, senaj, quru ot tədarükünün artırılması əhalinin ərzaqla təminatının yaxşılaşdırılmasında önəmli rol oynadığına görə bu sahələrin, bütövlükdə kənd təsərrüfatının inkişafı ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin daim diqqət mərkəzindədir. Ona görə də dənli və texniki bitkilərin tədarükü ilə bağlı qarşıya qoyulan vəzifələrin həllində yanğın təhlükəsizliyi daim diqqət mərkəzində olmalı, yanğın təhlükəsizliyi ilə bağlı bütün zəruri tədbirlər həyata keçirilməlidir.
Yanğınların statistikası göstərir ki, taxıl yığımı başa çatdıqdan sonra təbii gübrələmə, torpağı yeni əkinə hazırlamaq adı ilə bəzi sahibkarlar biçilmiş taxıl sahələrini yandırırlar. Bu yanğınlar isə torpağa ciddi ziyan vurmaqla, ekologiyanı korlamaqla, torpaqda olan mikroorqanizmləri məhv etməklə, münbitliyi azaltmaqla yanaşı, bəzən də biçilməmiş taxıl sahələrinin, meşələrin yanıb sıradan çıxmasına səbəb olur. Odur ki, biçindən sonra sahələrin yandırılması qadağandır və bu əməli törədən şəxslər cinayət məsuliyyəti daşıyırlar.
Birinci növbədə qeyd edilməlidir ki, kənd təsərrüfatı məhsullarının oddan qorunması tək yanğından mühafizə orqanları əməkdaşlarının deyil, həm də aqrar sahədə, o cümlədən fermer təsərrüfatında çalışan bütün əməkçilərin - təsərrüfat başçılarının, traktorçuların, kombaynçıların, mexanizatorların, mexaniklərin, sürücülərin və s. ümdə vəzifəsi olmalıdır. Onlar biçin zamanı olduğu kimi biçindən sonra da yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına əməl etməlidirlər. Hər bir kənddə yaşayan təsərrüfat sahibi bilməlidir ki, taxılın yetişdiyi və yığımı, həmçinin biçindən sonra şumlamaya qədər olan dövrdə əkin sahələrinə 200 metrdən yaxın olan yerdə tonqal, ocaq qalamaq təhlükəlidir. Meşələrə və dəmir yolu xətlərinə yaxın yerlərdə taxıl zəmilərinin ətrafı ən azı 6 metr enində şumlanmalıdır.
Həyətlərdə və heyvandarlıq komplekslərində ot, küləş tayaları vurularkən evlərdən və digər tikililərdən aralıda qurulmalı, ara məsafələri gözlənilməli, eyni zamanda hər tayanın arası şumlanmalıdır ki, bir tayada yanğın baş verdikdə digərinə keçməsin.
Mal-qaranın saxlanıldığı tövlələr əksər hallarda tez yanan materiallardan tikilir. Bu tövlələrin daxilində arakəsmələr olmadığından yanğının tez bir anda yayılma ehtimalı da böyükdür. Çardaq çatılarına malik olan aşağıdan suvaqla və çardaqda bu çatıların müvafiq izolyasiyası ilə qorunan tövlələrdə yanğınlar bir qədər gec yayılır. Odur ki, mal-qara saxlanılan tövlələrdə yanğınları söndürmək üçün yanar konstruksiyalarda, çatlarda taxtalarda azı 2-3 metr enində aralıqlar düzəltmək məsləhət görülür.
Tövlələr tikilərkən yaşayış evləri ilə lazımi qədər ara məsafəsi saxlanmalıdır. Tövlələri işıqlandırmaq məqsədilə kibritdən, çıraqdan istifadə etmək təhlükəlidir. Ot, küləş preslərini tövlələrin, evlərin çardaq hissəsinə yığmaq qəti qadağandır. Meyvə-tərəvəz, üzüm sahələri quru otlardan təmizlənməlidir. Pambıq emalı müəssisələrində yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına ciddi əməl olunmalıdır. Hər kəs bilməlidir ki, əhalinin heyvandarlıq məhsullar ilə təminatında əsas rol oynayan qaba və şirəli yemləri qorumaq lazımdır. Bunun üçün isə sadəcə DYNX-nin əməkdaşlarının göstərişlərinə əməl etmək vacibdir.
Rövşən Bəkirov,
FHN Dövlət Yanğın Nəzarəti Xidmətinin
Yanğına qarşı təbliğat şöbəsinin böyük təlimatçısı
